Toplumsal Çürüme ve Vicdanların Sessizliği

 

 

Bir toplumun yetiştirdiği her ferdin o topluma karşı ödemek zorunda olduğu bir vefa borcu vardır. Bu anlayışla, yaşadığı toplumu güzelleştirmek temel değerlerine sahip çıkmak, onları yaygınlaştırmak, çağdaş uygarlık seviyesine çıkarmak ve gelecek kuşaklara aktarmak asli görevidir. Ancak günümüzde bu bilinç giderek zayıflamakta, toplumun değer yargıları büyük bir değişime uğramaktadır.

Dünya değişim ve gelişim çağındadır. Bu değişime paralel olarak teknolojik gelişmeler, kapitalizmin ezici gücü ve metropolleşmenin de etkisiyle insanların yaşam felsefesi ve değer yargıları da değişime uğramaktadır. Bu süreç bireylerin yaşam felsefesini ve değerlerini yeniden şekillendirirken, onları asıl sorumluluklarından uzaklaştırıyor.

Günümüzde artık kişiliğimiz, ahlaki duruşumuz, vicdanımız ya da insanlara karşı beslediğimiz sevgi ve merhamet, ne yazık ki eskisi kadar önemsenmiyor. Bunun yerine, mevki, makam, para ve güç her şeyin belirleyicisi hâline gelmiş durumda.

Toplumumuzda erdem kabul edilen değerler birer birer geri plana atılıyor. Artık insanların iç dünyalarına, bilgi birikimlerine ya da karakterlerine bakılmıyor. Dış görünüş, maddi varlık, statü ve güç, bireyin değerini belirleyen unsurlar hâline gelmiş durumda. Oysa geçmişte, kültürümüzün temelini ahlak, ilim, irfan, edep ve vicdan oluşturuyordu. Bu topraklar sevgi, saygı, vefa, dürüstlük, adalet ve güzel ahlak üzerine inşa edilmişti.

Bugün geldiğimiz noktada, toplumsal değerlerimiz aşınmış, insanlar sadece izleyen, sorgulamayan, hesap sormayan bir hâle bürünmüş durumda. Kapitalist dünyanın aldatıcı parıltısına kapılarak, hayatı sadece maddiyat üzerine kurduk. Birlikteliğimizi, bizi bir arada tutan değerleri sıradanlaştırdık. Artık insana saygı göstermek, adil olmak, merhametli davranmak eskisi kadar önemli değil. Yolsuzluk, rüşvet, adaletsizlik, ötekileştirme gibi olumsuzluklar hayatımızın bir parçası hâline geldi. Yardımlaşmayı, paylaşmayı unuttuk; güçsüz olanı ezmek doğal bir davranışmış gibi algılanmaya başladı. Kadınlara, çocuklara, yapılan eziyetler, hayvanlara ve doğaya verilen zararlar bile kanıksanır hâle geldi.

Tüm bunlar bizi mutsuz ve huzursuz kılıyor. Sevgi, saygı, hoşgörü, dostluk, vefa gibi kavramların unutulması, toplumun ruhunu yaralıyor. Artık iyinin kötüden, doğrunun yanlıştan, haklının haksızdan ayrılması zorlaştı. İçinde yaşadığımız toplumda, büyük bir belirsizlik içinde yolumuzu bulmaya çalışıyoruz.

Belki bu yazı karamsar görünebilir, ancak sayıları az da olsa, hâlâ değerlerine sahip çıkan insanların var olduğunu biliyorum. Onlar, ahlakı, edebi, ilmi ve irfanı önceleyenlerdir. Onlara duyduğum saygı ve sevgi sonsuz. Fakat yalnızca maddi gücüyle varlık gösterenlere, zayıfı ezenlere, adaleti hiçe sayanlara, merhametten yoksun olanlara aynı duyguları beslemek mümkün değil.

Değerlerimizi yeniden hatırlamak ve yaşatmak zorundayız. Toplumu güzelleştirmek, ahlaki ve insani değerleri korumak hepimizin sorumluluğudur. Ancak bu şekilde, kendimizden sonraki nesillere daha yaşanabilir bir dünya bırakabiliriz.

Okurlarıma sevgilerimle,

Hanife Mert

DOKSANLARA DOKUNDUM

Önce derin bir iç geçirir, sonra da "hey gidi günler hey!" deriz dünü anlatırken. Dudak kıvrımlarımıza  yarı tebessüm yerleşir, nemleniverir gözlerimiz, dalar gider uzaklara. Yüreğimize de hüzün çöküvermiştir. Sonra pişmanlıklar, keşkeler sarıverir zihnimizi  bir sarmaşık gibi. Hayıflanırız kendi kendimize, elinden oyuncağı alınmış bir çocuk edasıyla... Ne yazık ki artık  dün  geçmiş ve yerini bugüne bırakmıştır. Dün ister bir gün, isterse bir, on, yirmi... yıl olsun geçmiş ve gitmiştir. Giderken de yürekte, zihinde ve gözlerde imzasını bırakmıştır.

 Her bitiş yeni başlangıçlara gebedir. Bitişler hüzünlendirse de başlangıçlar umut ve sevinci müjdeler... Yeniler umutlandırır beni, umutlarım sevinci ve mücadele gücümü arttırır... Zira karanlık korkutur, aydınlık ise huzur verir bana...

  1990 yılı ve sonrası, ülkemin üzerine bir balyoz gibi inen 12 Eylül 1980 karanlığı son bulmuş, aydınlanma çabalarının sonuç vermeye başladığı, ancak izlerinin tamamen silinmediği bir dönemdir. Umutlu ancak temkinli bir ilerleyişti...

  

Yıllar geçtikçe zaman değişiyordu. Buna bağlı olarak insanların ihtiyaçları, beklentileri, düşünceleri, istekleri, öncelikleri değişmeye başladı. Bu değişim onun hayat felsefesini ve yaşam biçimini de etkiliyordu.  Dolayısıyla  bu etki  toplumun sosyo- kültür ve sosyo- ekonomik yapısı  üzerinde yavaş yavaş hissediliyordu...

 Bir dönemin kapandığı ve  yeni bir döneme merhaba dediğimiz bir yıldır 1990 yılı...
  
 Sevginin, saygının, samimiyetin, vefanın, hatırın, gönül almanın önemini yitirmediği bir dönemdi 90'lar. Yardımlaşmanın, komşuluk, arkadaşlık ilişkilerinin  saflığını ve samimiyetini bozmadığı, büyüklerin sayılıp, küçüklerin sevildiği dönemdi. "Önce  selam eder ellerinizden öperim" diye başladığımız ve cevabını heyecanla beklediğimiz mektuplarımızın, özenle seçip, büyük bir özlemle uzaktaki akrabalarımıza, arkadaşlarımıza gönderdiğimiz  bayram ve yılbaşı tebrik kartlarının olduğu bir dönemdi. Telefon kulübelerinden jetonla, sonra kartla ve tuşlu telefonlarla sevgimizi, özlemimizi ilettiğimiz, yüreğimizdeki yangına su serpiştirdiğimiz dönemdi...

90'ların sonlarına doğru el telsizini andıran cep  telefonlarıyla tanıştığımız, herkesin birbirine caka sattığı dönemdi. " O aldıysa ben neden almayayım" rekabetinin yapıldığı dönemdi... Japonların görüntülü telefon ürettiğini duyup da "hadi canım, daha neler" dediğimiz dönemdi 90'lar... Gazetelerin satış tirajını arttırmak için kuponla bir kısmının ansiklopedi, kitap, yabancı dil eğitim seti verirken, bazı gazetelerin ise tencere, tava, tabak, çanak, bardak gibi mutfak eşyasını verdiği dönemdi.
Ansiklopedi, kitap, yabancı dil eğitim setini kabul etmek mümkünken, tencere tavanın veriliş sebebinin tüketimi arttırmak, insanları tüketmeye teşvik etmek  adına yapılmış bir eylem olduğunu düşünmeden edemiyorum... Bu konudaki yorumu okuyucuya bırakıyorum...

Merdaneli çamaşır makinelerinin yerini otomatik çamaşır makinelerin aldığı, renkli televizyonların TRT 1-2-3  kanallarının dışında Star, Star1 gibi özel televizyon kanallarının hayatımıza girmeye başladığı dönemdi...

Aile bireylerini bir araya toplayan ilgi odağımız haline gelen  "Yalan Rüzgarı, Rosalinda gibi pembe dizilerin hayranı olduğumuz, "Kara Şimşek", "Alf" gibi daha pek çok yabancı dizilerle; soluksuz izlediğimiz "Bizimkiler", Süper Baba", "İkinci  Bahar" gibi bizi esir alan Türk dizilerinin kaçırılmadığı bir dönemdi. Aslında bu diziler bizi bir araya toplarken özümüzde yalnızlaştırıyor muydu? Belki de o dönemlerde temeli atıldı bu günkü yalnızlığımızın, kim bilir...
Salonun ortasına kurulan ve gürül gürül yanarak iliklerimze kadar ısıtan, üzerinde kestane pişirdiğimz, ekmek kızarttığımız, çayımızı demlediğimiz büyük kuzuneli sobaların yerine, gaz sobası, katalitik, elektirik sobası gibi yandığında sadece kendi çevresini bile zor ısıtan sobalarla tanıştığımız dönemdi... Evlerimizin en fazla iki, üç, dört katlı olduğu, çok katlı devasa binaların olabileceğini hayal bile edemediğimiz bir dönemdi... Arnavut kaldırımı sokaklarımızın, asfalt yolla değiştirildiği dönemdi. Bakkalların işlevlerini yavaş yavaş market, süper market, hiper marketlerin aldığı dönemdi 90'lar.

Dershanesiz sınavların kazanıldığı, Milli Eğitim Sistemimizin şimdiki gibi yap boz tahtasına çevrilmediği, siyasetin, ekonominin takibinin seçilmiş hükümetlere, vekillere, bıraktığımız dönemdi.

  Davranışlarımızın özel hafiyesi evde, sokakta, gezmede, okulda ve işte hareketlerimizi adım adım izleyen, her yanlışımızda içimize korkular salan "el alem ne der?"  endişesinin etkili olduğu, özgürlüğümüzün mahalle sakinleri eliyle kısıtlandığı bir dönemdi 90'lar. O zamanlarda bize olmadık zulüm yaşatan o "el alem" el mi değiştirdi? Şimdilerde görmek pek mümkün değil de... 
Dini bayramlarda büyüklerin ziyaret edildiği ellerinin öpüldüğü, evlerimizin ziyaretçi akınına uğradığı bir dönemdi 90'lar...

İçimize yavaş yavaş girmesine rağmen hızla adapte olduğumuz değişim rüzgarı bizi tüketime doğru itiyordu hiç fark ettirmeden. Rahatı sevdik, konforu sevdik, üretmeden tüketmeyi çok sevdik. Bu uğurda bizi biz yapan bir çok değeri kurban etmekten çekinmedik. Bu gün her birimiz onca kalabalıklar içinde yapayalnız gezen, en yakınından bile haberi olmayan fertler haline gelişimiz, bu kurban ettiğimiz değerlerin bir sonucu olsa gerek...

 Muhabbetle,
Hanife Mert